“Num domos pueritiae nostrae umquam relinquimus? Minime: nam in animis
nostris semper manent, etiam cum iam non exstant” (F. Özpetek)
In Italiam mihi natalem e plagis Asiaticis reversus feriasque agens,
tamquam si peregrinator voluptarius essem (domum tamen Genuensem in qua
crevi denuo ad tempus incolens) nuperrime in locum quendam me contuli de
quo iam diu cogitabam neque umquam, quodam modo, videram. Appropinquante
enim tertia anniversaria memoria ruinae magni pontis “Morandi” (ut est in
ore vulgi a nomine eius qui circa annum millesimum nongentesimum
sexagesimum eum delineavit), ad locum ivi qui ad eundem pontem maxime
attinet. Die quarto decimo mensis Augusti, anno bismillesimo duodevicesimo,
pons noster Morandianus, qui torrentem Porciferam in ima Valle eiusdem
Porciferae superabat (de quo torrente, qui in Mare Ligusticum influit, apud
Plinium Maiorem iuxta Genuae mentionem in recensione quadam Ligustici
litoris mentio fit: “portus Vadorum Sabatium, flumen Porcifera, oppidum
Genua, fluvius Fertor”) sed torrentis latitudinem ad commeatum vehicularem
faciliorem reddendum –ad quam rem factus erat– longe excedebat, in
procellosa tempestate subito corruit; ruinae vero fragor tonitribus se
confudit. Non totus pons sed media pars eius sola corruit talique certe
modo ut non solum commeatus impediretur –quod patet–, sed et reliquus pons
esset postea displodendus atque e medio tollendus ut alius eodem cursu
eademque altitudine, dissimilis tamen forma, deinde aedificaretur. Factus
quidem iam est novus pons Laurentio Piano architecto simplicior figura,
pristino vero solidior; inauguratus autem est anno proxime praeterito,
bismillesimo scilicet vicesimo, vehiculorumque commeatui mox apertus.
Cum primum igitur mihi licuit post segregationem decem dierum ad virus
coronarium cohibendum praescriptam vel potius postridie diei quo expleta
est segregatio mea, quae me in Italiam perveniente inceperat, e domo in qua
crevi nescio an tria quattuorve stadia ambulans in locum me contuli qui
“Radura della memoria” vocatur. Locus hic a montibus (id est a
septentrionibus) venienti ad ingressum positus est oppidi Sancti Petri ad
Arenam, hodiernae urbis Genuae regionis quae ab orae maritimae arena olim
nomen traxit; et vere maris litus, quamquam portuosum nunc ac bituminosum,
non nimis longe distat. Italici sermonis “Radura” hic aream Latine dicimus,
cum spatium sit urbanum prope vacuum in quo nonnulla aedificia quidem
stabant, octo numero, quae ex industria, cum sub ruinis veteris pontis
periclitarentur atque novi exstructioni obsisterent, mense Iunio anni MMXIX
diruta sunt. Nunc figura circularis in media area est in qua tres et
quadraginta satae sunt arbores ad tres et quadraginta homines commemorandos
ob pontis ruinam mortuos, qui plerumque mortem obierunt de ponte collabente
decidentes; perpauci autem qui ea tempestate sub ipso ponte in terra
versabantur propter ruinosum lapsum perierunt. Duae novi pontis pilae in
eadem area solidae stant; ceterum plures pilae novum pontem fulciunt quam
fulserant veterem, ita ut robustior pons esse videatur: sat ruinarum! Hoc
est adiciendum, consilium magistratibus esse ut in loco ubi Area est
Memoriae necnon circa eum maiores amoenioresque structurae et horti, una
cum scaena theatrica ac nescio quali “Memoriali” (de quo iam dudum est
sermo), instituantur. Paucos post annos haec omnia videbimus; ipse ex Asia
in urbem natalem rursus regressus nova talia quasi viator peregrinus –mihi
praedicere libet– invisere cupiam.
Inaugurata est Area Memoriae anno proximo secundae anniversariae memoriae
pontis collapsi occasione. Tres nunc anni acti iam sunt ab illa inopinata
calamitate. Inopinata? Omnibus paene qui solebant pontem cotidie conspicere
vel eum bene noverant inopinata quidem. Calamitatis nuntio et ego vix
credere potui cum, in Insulis Philippinis versans, postridie illius diei
terribiliter memorabilis (omnes fere communicationis aditus, nescio cur,
nimis multas horas ignarus clauseram) primum ab amica Brasiliensi id
accepi. Iis tamen qui multimodae neglegentiae in ponte tuendo et
conservando conscii erant, ut verisimile est, minus inopinata. Arbitrari
licet pontem iam a principio male excogitatum fuisse; aliis tamen culparum
attributionem causarumque disceptationem relinquamus, quae multas solae
paginas implere valent.
Verba hic sub titulo prolata, ex Italico in Latinum sermonem versa,
deprompta sunt e fabula Romanensi dispositoris cinematographici
Turcico-Italici Ferzan Özpetek anno bismillesimo tertio decimo edita cui
index est “Color ruber Constantinopolitanus” (Rosso Istanbul), qua
scriptor amorem suum exprimit erga urbem natalem a se “Istanbul”
appellatam. In muro quodam qui aream memorialem nostram limitat, iuxta
alias vero picturas murales bene coloratas quae locum minus cinereum
faciunt, magnis litteris talia verba leguntur. Cum multorum habitationes
propter ruinam veteris pontis et exstructionem novi (qui, obiter dicatur,
Sancti Georgii nomen fert) dirutae sint –sed numquam relictae aut
relinquendae, sicut eadem monet inscriptio–, etiamnunc e pristina mea domo,
in quam recens natus introductus sum, pontem eodem loco mihi licet ad mare
verso videre longissimum (qualis vetus ille erat), qui tamen audaci
maiestate pristini pontis, quam per decennia ex propinquo sum saepe
contemplatus, caret. Memoria quidem pristini illius pontis numquam me
relinquet: nam in animo meo semper manebit pueritiae meae pons.
Scripsit Marcus Flavius Asiaticus
