De itinere Siculo discipulis instituendis (III)

Relictis templis Agrigentinis iter ad orientem renovamus via non longe a mari: oppidula et arva transgredimur. Arbores pomiferae et olus nobis obviam occurrunt. Aurea mala partim etiam dum in ramis supersunt; autoraedarius nobis narrat minimo praetio (nam chiliogramma VIII centesimis euri aestimari) agricolis non quaestui esse ea colligere ac vendere. Fruges frumenti iam flavescunt. Plurima in agris specularia obiecta frigori et ventis hibernis posita esse conspicimus ut olus ante tempus cresceret. Alicubi laminae solares collocatae sunt ad vim electricam inducendam. Planities nitidissima, declivia silvis operta viridia ostenduntur.

Cum Gelam pervenerimus, oppido satis amplo et frequenti transacto, cursum in interiorem Siciliam dirigimus. Discipuli scilicet natura locorum non tantum delectantur, quantum interest eorum quot cubicula in deversorio sint, quot lecti unicuique cubiculo sint, quo modo divisi sint. Primum longe montem ignivomum Aetnam, gigantem Siciliae, constanter fumantem prospicimus, cuius clivi partim etiam nunc nive tecti sunt. Iter pergimus viis inter colles montesque plerumque aridos quoad pervenimus in loca silvestria ac deinde in partem altam antiqui oppidi, id est Forum Armorum (Piazza Armerina) cuius nomen ex castro armorum aetatis Mediaevalis ortum est.

Hic pernoctamus; insequenti mane nobis tempus deest ad insignia oppidi monumenta visitanda: non longe nos rectores periegetici exspectant apud Villam Romanam (Villa del Casale) pulcherrimo solo tessellato clarissimam. Singulae villae partes aedificatae sunt, sub Diocletiani imperio, circum magnum perystilium: cubicula, basilica, triclinium, thermae. Pavimenta ex stragulo musivo, ut ita dicam, constant. Desunt tecta antiqua, ex ligno nostra aetate restituta; omnia visenda sunt a ponticulis ligneis. Aliqua musiva quae adhuc reficiuntur non visitari possunt, ex quibus Magna venatio cum Africae beluis ferisque, celeberrimae Puellae certantes indutis duobus panniculis balnearibus.

Longum est omnia describere. Inter alia nobis licet inspectare thermarum vestibulum, praefurnia ubi aqua calefiebat decurrens sub pavimenta ut calidarium et tepidarium foveret; latrinam communem in qua quisque sedere solebat cum aliis sine verecundia et partes villae interioris cum musivis. Quorum quae memoria digna sunt? Tot inspicimus, sed puto non praetermitti posse opus tessellatum imagines mythologicas et cotidianas pingens cubiculorum quae ex illis nominantur: Amorum piscatorum, Parvae venationis, Imaginis amatoriae, Quattuor temporum anni. Alia autem non neglegenda sunt: triclinium cuius opus tessellatum de laboribus Herculis narrat, vestibulum privatum cuius imagines Eutropiam, imperatoris Maximiani mulierem comitantem filium Maxentium et filiam Faustam ad lavacrum imitantur; ex quibus sunt qui putent villae dominum fuisse imperatorem collegam Diocletiani, praesertim cum basilicae usus ad consilia publica videatur pertinuisse. Praeclarum et vestibulum Ulixis et Polyphemi, cuius tres oculi tres angulos vel urbes maiores Siciliae putantur effingere. Circum villam acacia florens arborum regina evadit.

Scripsit Lydia Ariminensis