Per interrete omnia noscuntur

De re diplomatica notitiae per Vicirimas inopinata effusio non solum Statuum Unitorum gubernationem sed etiam omnium nationum communitatem affecit et, ut videtur, afficere perget;  documenta autem diplomatica, ne internationales consuetudines vel publicae coitiones laederentur, in plerisque nationibus lege iampridem in secretum archivum missa erant;  etenim ea documenta, quae ad bellum praesens aut instans spectant vel similia, sunt quidem diligenter occulteque servanda;  tamen in democraticis nationibus mos est ut cives archiva sive tabularia aperte inspicere possint nisi iusta de causa et in modum exceptionis documenta manere celata debeant, neque in sempiternun hoc quidem sed ad diem certam vel annos viginti vel triginta et deinde omnia omnibus patebunt;  itaque quae antea secreta sive sub velamine posita erant, postea a gubernationibus develantur; at nunc ab ipsis civibus sine permissu et possunt in lucem dari, sic ut nuper per Vicirimas accidit.

Harum rerum noscendarum studio multi sunt qui Vicirimis plaudunt necnon diurnarii praesertim qui diarios Le Monde, The Guardian, Der Spiegel, The New York Times regunt; hi omnes pactionem inter se sanxerunt ne quis has notitias ad populum prius divulgaret sed omnes uno tempore; ex hac pactione alteram develationis viam condiderunt adeo ut cives ex re diurnaria maximam rerum novarum copiam accepturi sint; inde patet statalem actuositatem sub civium maxima vigilantia positam esse; diurnariis tamen curandum est ne rerum secreto testantibus periculum facessant neve securitatem nationalem laedant; notitiae vero divulgatae ad res cottidianas de Statunitensi re diplomatica pertinent atque ad colloquia cum nationum regentibus clanculum a legatis habita;  neque immerito auctoritates Vicirimis obiratae sunt; itaque adhibenda est diligentia in rebus develandis ne plus aequo homines vel nationes laedantur.

Etiam compertum est curso publico electronico secretorum securitatem deesse atque cyberspatium esse idcirco technologia protegendum atque in re diurnaria mutationem maximam esse factam,  quia instrumenta communicationis socialis iam non erunt eadem ac fuerunt:  vestigationem interretialem augebunt ac notitiarum ordinationem novis agent systematibus, nam rerum computatralium progressum nemo detinebit. In re igitur diplomatica nova disciplina est colenda: de rebus publicis sive statalibus sic loquere quemadmodum dicta omnia in populum palam et cottidie pervenire possint.

Fontes: Juan Pablo Olmedo (partim) et Javier Méndez Araya (partim) ambo in diario El Mercurio, 3 Dec. 2010; scriptor et opinionem suam interpositam dedit.

Scripsit Paulus Kangiser