Duces et multitudines

Franciscus Alberoni [pernotus sociologus Italus, qui multos plerumque de amore conscripsit libros] recentiore opere c. t. 'Duces et multitudines' varios eventus investigat politicos et religiosos et violentos motus, quorum duces fuerunt saepissime homines - veluti Carolus Marx, Vladimirus Lenin, Benitus Mussolini, Adolfus Hitler, Iosephus Stalin, Maus Tse Dungus, Fidelis Castro - iidemque partem gravissimam egerunt in statuendis regiminibus tyrannicis. Pars quaedam huius libri etiam ad 'relativismum culturalem Europaeorum' atque ad 'integralismum seu fundamentalismum Islamicum', ut aiunt, spectat. Maximum pondus momentum tribuendum est [putat Alberoni] Ioanni Iacobo Rousseau eiusque doctrinae, quam hic vir maxime libro 'De pacto sociali' inscripto explanavit.

Credit enim Rousseau societatem [videlicet iustam] ita esse comparatam, ut homo quilibet suam ipsius libertatem haud amittat etsi cum aliis hominibus se ipsum iungat. Haec autem condicio exstat tantummodo cum oritur eversio quaedam; at postea non permanet. In hoc maxime erravit Rousseau [ait Alberoni], quod scriptor Genavensis crediderit eam condicionem [scilicet unionem perfectam omnes inter cives eorumque duces] fundamentum esse Civitatis. E scriptoribus nonnullis Britannis vir Genavensis doctrinam cuiusdam pacti (quod inter cives et rerum publicarum administratores habeatur) deduxit ipsamque aptare contendit caducae unanimitati, cuius supra mentio est. Sed monstrum iuridicum oritur, sicut clarissime patet etiam e duplici doctrina ad voluntatem spectante. Nam duo voluntatis genera describit Rousseau: alteram, quam is "omnium" vocat; alteram "generalem". Hanc infallibilem putat idcircoque homines, qui huic voluntati obnoxii esse refragantur, necandi sunt. Itaque accidit ut qui huiusce voluntatis se ipsos interpretes veros esse putent, omnia, quae velint, imponere possint. [Nam -equidem addo- Rousseau scribit: «Voluntas generalis semper recta est semperque omnium utilitatem prospicit», ex opere c. t. 'De pacto sociali', cap. III, lib. II]. Quae quidem doctrina aestimari potest velut initium 'terroris', qui tempore eversionis Francogallicae saeviebat atque 'totalitarismi' recentiore aetate vigentis.

Postquam enim hanc doctrinam secuti sunt eversores Francogalli, qui 'Iacobini' vocitantur, eandem foverunt anarchistae, Carolus Marx omnesque eius asseclae. Caput istius doctrinae in eo consistit, quod (plerique credunt) Civitatem exstare posse, in qua vigeant spes omnes et cuiusvis generis somnia, quibus nonnulli homines se ipsos coniunctos olim senserint. Quare omnes doctrinae, quae talem unanimitatem (scilicet voluntatem generalem inter et uniuscuiusque hominis voluntatem) pollicentur, ansam dant ut regimina tyrannica oriantur. At alia ex parte, i. e. contra hanc doctrinam, apud Britannos aliae doctrinae politicae elaboratae sunt, ex. gr. a Thoma Hobbes et praesertim a Ioanne Locke. Hi philosophi veram hominis naturam investigare contenderunt ipsamque illiusmodi esse demonstrarunt, ut homines non eadem fide religiosa vel politica, non fraternitate impulsi, sed utilitate reciproca sollicitati inter sese coniungi velint. Atque hac maxime de causa fiunt leges, tribunalia, iudices, quoniam talibus rebus condicionibusque omnes egent homines. Ita ortum habuit vera democratia moderna, qua hominibus iura quaedam sunt adtributa et certi multitudinum rectoribus limites positi sunt. His aliisque de causis regimen democraticum ab eversoribus Francogallis, a Sovieticis, a Sinensibus deletum esse adfirmari potest, quoniam ipsi (ii Francogalli, Sovietici, Sinenses) qualemcumque dissensionem in se ipsos susceptam veluti proditoriam esse putarunt. Homines, qui suffragia accipiunt necessaria ad Rem publicam administrandam, sive Civitatis gubernacula teneant, sive certent ut aliis hoc in munere explendo succedant, libertate tuendi sunt. His fundamentis vel principiis demptis, democratia exstare haud potest. Atque ipsam funditus delent eae doctrinae, quarum fautores alunt aspectum (politicum) 'collectivum' seu hominibus favent coetu quolibet iunctis ac postulantibus eam unanimitatem, cuius origo sit in conciliabulis posita atque in doctrinis aequalibitatem foventibus.

[Marius Vinciguerra (1887-1972), scriptor et diurnarius "nullius addictus iurare in verba magistri" tam adsuetus, ut, regimine fascalium imperante, cui ipse adversabatur, nonnullos menses in carcere degerit, symbolam quandam varias res tractantem die 18 Iul. 1961 in actis diurnis 'Nuntius Vespertinus' inscriptis edidit (p. 3). Scribit Vinciguerra: «Anno proximo duo saecula explebuntur, ex quo in lucem prodiit Ioannis Iacobi Rousseau liber 'De pacto sociali' inscriptus. E doctrina hoc libro explanata aliquid novi natum est aetate hac nostra: singulus homo numquam culpandus est; omnia enim vel turpiora, quae ipse commiserit, cunctae societati adtribui solent. Ista doctrina originem ducit e libris a Ioanne Iacobo Rousseau conscriptis, quibus continentur sententiae veluti: "Homo liber nascitur, sed ubique catenis vinctus est"; ac praesertim haec: "Homo nascitur bonus, sed eum societas corrumpit". At quomodo accidere potest ut homo (i. e. omnes homines), si naturâ vero bonus est, in societate vel a societate, quam ipsi homines (videlicet omnes boni) constituunt, corrumpatur? Attamen ista captio infantilis [Italice: questo sofisma infantile] latius pervagata est maxime hoc saeculo...»].

Scripsit Victorius Ciarrocchi