Cur ac quomodo Pompeii servandi sint

“C. Plinius Tacito suo s.

Placuit egredi in litus, et ex proximo adspicere, ecquid iam mare admitteret; quod adhuc vastum et adversum permanebat. Ibi super abiectum linteum recubans semel atque iterum frigidam aquam poposcit hausitque. Deinde flammae flammarumque praenuntius odor sulpuris alios in fugam vertunt, excitant illum. Innitens servolis duobus assurrexit et statim concidit, ut ego colligo, crassiore caligine spiritu obstructo, clausoque stomacho qui illi natura invalidus et angustus et frequenter aestuans erat. Ubi dies redditus — is ab eo quem novissime viderat tertius -, corpus inventum integrum illaesum opertumque ut fuerat indutus: habitus corporis quiescenti quam defuncto similior.”

Quibus verbis Plinius Minor in sua epistula ad Cornelium Tacitum perscripsit quomodo anno LXXIX p. Ch.n. Plinius Maior suus avunculus obisset in litore apud Stabias “caligine spiritu obstructo” post montis ignivomi Vesuvii conflagrationem ex qua terrae motus, flammae, lapilli, cinis,vapores venefici orti sunt. Tria oppida, Pompeii, Herculaneum, Stabiae tecta sunt cinere, lapillis, incolae plerumque intercluso spiritu perierunt. Omnia usque ad saeculum XVIII occulta fuerunt; inceptis effossionibus, aedificia labefacta paulatim reducta in lucem ac restituta. Cur reliquiae Pompeiorum tanti momenti sunt? Rerum scriptores enarrare soliti sunt res bellicas, virtutem clarorum virorum describere, sed saepius neglexerunt privatorum mores etiamque quae essent in usu vitaque communi.

Praeter aliqua litterarum opera ex quibus Cena Trimalchionis Petronii Arbitri et Satirae Iuvenalis, nihil ad nos de his rebus pervenit. Nihil huiusce generis de Graecorum moribus adhuc permansit. Pompeii suis viis, domibus, tabernis, theatris, amphitheatro, palaestra, officinis, thermopoliis, lupanari, muris pictis, operibus musivis, statuis, instrumentis, ornamentis, nobis indicat genus vivendi populi Romani illius aetatis.

Ob incuriam tot annorum periculum est ne Pompeii, quorum monumenta una ac singularia sunt in orbe, ex toto paulatim concidere possint. Ut scribit Andrea Carandini, praesidens Superioris Consilii Cultui Bonorum (Nuntius Vesperus, die 15 mensis Novembris anno 2010), recensere necesse omnia aedificia, novisse res magni ac minoris ponderis, ut conservationi provideatur prout opus sit unicuique muro. Quoddam “Opus Pompeiorum”, eius sententia, aptum sit rei perficiendae: privatumne an publicum? Utrum sodalitas hominum cultui promovendo an Administratio Cultui Bonorum? Nondum decretum est. A quibusdam existimatur civitatem loci adiungendam privatorum sodalicio. Praeter neglegentiam autem grave discrimen Pompeiis continenter pendebit: reliquiae sitae sunt locis sismicis: altergravissimus terrae motus potest plane aedificia diruere, sine spe reficiendi. Quo pacto patrimonium omnium hominum possit servari ac posteris tradi? Necesse auxilio disciplinae informaticae gradatim reduplicare imaginibus omnia aedificia via ac ratione, cum multae reliquiae nondum cognitae sint, quo verisimilius totius orbis visitatores per interrete ineant in omnes partes situs archaeologici. Sic antiquitates Pompeiorum perpetue retineri possint.

Scripsit Lydia Ariminensis