SENTENTIAE GRAECAE LATINE TRANSLATAE (III)

Γνῶθι σεαυτόν : Latine conversum est in “Nosce te ipsum”; fertur fuisse praeceptum philosophicum et religiosum templo Delphico inscriptum unique ex septem sapientibus ( alius alium dixit) tributum esse. Hanc incriptionem exstitisse Plato testatur qui, per Socratem, saepe ad sapientiam Apollineam hoc dicto homines hortatur, ut, quaesito intus vero, cognoscant quantum erga deos possint.

Iam in Iliade (V, 440-442) Apollo monet Diomedem: «φράζεο Τυδεΐδη καὶ χάζεο, μηδὲ θεοῖσιν
ἶσ᾽ ἔθελε φρονέειν, ἐπεὶ οὔ ποτε φῦλον ὁμοῖον ἀθανάτων τε θεῶν χαμαὶ ἐρχομένων τ᾽ ἀνθρώπων.»

In tragoedia c.t.e. “Prometheus catenis vinctus”(vv.307-314) poetae Aeschyli, eandem sententiam Oceanus dicit: « ὁρῶ, Προμηθεῦ, καὶ παραινέσαι γέ σοι θέλω τὰ λῷστα, καίπερ ὄντι ποικίλῳ. Γίγνωσκε σαυτὸν καὶ μεθάρμοσαι τρόπους νέους: νέος γὰρ καὶ τύραννος ἐν θεοῖς. Εἰ δ᾽ ὧδε τραχεῖς καὶ τεθηγμένους λόγους ῥίψεις, τάχ᾽ ἄν σου καὶ μακρὰν ἀνωτέρω θακῶν κλύοι Ζεύς, ὥστε σοι τὸν νῦν ὄχλον παρόντα μόχθων παιδιὰν εἶναι δοκεῖν. »

Apud antiquos Romanorum scriptores haec verba saepe repetita sunt, adeo ut Varro unam ex suis satiris Γνῶθι σεαυτόν inscripserit. Iuvenalis (11,27) autem ausus est exarare: “E caelo descendit Γνῶθι σεαυτόν”.

Valde probatum est hoc consilium etiam apud Christianos: satis est memorare Sanctum Augustinum: "Noli foras ire, in te ipsum redi, in interiore homine habitat veritas", ubi Deum invenies ; immo Sanctus Hieronymus ita Latine dictum reddit: “Te ipsum intellege”.

Ὄνος (ἀκούων) λύρας : Latine redditur Asinus ad lyram. Hoc significat quendam rudem ut asinum qui, audiens lyram, abit. Similes sententiae in antiquitate saepius prolatae sunt : asinus interdum citharam vel tubam canit, plerumque ut inscientiae et rusticitatis exemplum ostendatur. Tamen imago in ecclesiis Mediae Aetatis ficta hortatur discipulos ad assidue studendum, ubi scholae aut universitates proximae sunt.

Scripsit Lydia Ariminensis